Nirjala Ekadashi : मोक्षप्राप्तीसाठी अद्भुत पर्याय---निर्जला एकादशी व्रत कथा ३१/०५/२०२३

Anythings4you2

निर्जला एकादशी व्रत कथा

 

शौनक ऋषी आणि अठ्याऐंशी हजार ऋषी-मुनी मोठ्या श्रध्देने आणि भक्ती भावाने या एकादशींच्या कल्याणकारी आणि पापनाशक रोचक कथा ऐकून प्रसन्न होत होते.  आता सर्वांनी ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या एकादशीची कथा ऐकण्यासाठी प्रार्थना केली. तेव्हा सुतजी म्हणाले- भीमसेन एकदा महर्षी व्यासांना म्हणाले - "हे पितामह ! बंधू युधिष्ठिर, माता कुंती, द्रौपदी, अर्जुन, नकुल आणि सहदेव इत्यादी एकादशीला व्रत करतात आणि मला सुध्दा एकादशीला भोजन करण्यास मनाई करतात. मी त्यांना सांगतो की भ्राता, मी भक्तीभावाने देवाची भक्ती करू शकतो आणि दान देऊ शकतो, परंतु मी भुकेले राहू शकत नाही. "

यावर महर्षी व्यास म्हणाले - "हे भीमसेन ! ते बरोबर आहेत. शास्त्रात नमूद आहे की एकादशीच्या दिवशी अन्न ग्रहण किंवा भक्षण करू नये. जर नरक वाईट आहे आणि स्वर्ग चांगले आहे असे आपल्याला वाटत असल्यास प्रत्येक महिन्याच्या दोन्ही एकादशींना अन्न ग्रहण करू नये. 

महर्षी व्यास यांचे ऐकून भीमसेन म्हणाले - "हे पितामह ! मी तुम्हाला आधीच सांगितले आहे की, मी दिवस काय एक क्षण सुध्दा भोजन केल्याशिवाय राहू शकत नाही, तर दिवसभर उपवास करणे मला कसे काय शक्य आहे? माझे पोट अग्नीने व्यापलेले आहे, जे फक्त अधिक अन्न खाल्ल्याने शांत होते. मी प्रयत्न केल्यास वर्षामध्ये एखाद्या एका एकादशीचे व्रत ठेवू शकतो, तर असेच एक व्रत सांगा, ज्या द्वारे मला स्वर्ग मिळेल. "

भीमसेनाचे बोलणे ऐकून व्यासजी म्हणाले - "हे पुत्र ! महान ऋषी आणि थोर ऋषीनी बरेच धर्मग्रंथ बनवले आहेत. जर एखादा मनुष्य कलियुगात त्याचे पालन करतो तर त्याला मोक्ष नक्कीच प्राप्त होतो. त्यांना त्यासाठी फारच कमी पैसे खर्च करावे लागतात. पुराणातील सार ते म्हणजे मनुष्याने दोन्ही पक्षातील एकादशीचा  उपवास करावा. यामुळे त्यांना स्वर्ग मिळेल. "

महर्षि व्यास म्हणाले - "हे वायु पुत्र ! वृषभ संक्रांती आणि मिथुन संक्रांतीच्या दरम्यान, ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षाची एकादशी येते, तिचा मनुष्याने निर्जल उपवास करावा. या एकादशीच्या उपवासात स्नान व जप करताना तोंडात पाणी गेल्यास याचा कोणताही दोष नाही, परंतु आचमन करतांना ६ माशे ( ५ ग्रॅम ) पाण्यापेक्षा जास्त पाणी घेऊ नये. या आचमनाने शरीर शुद्ध होते. आचमन करतांना  ६ माशे ( ५ ग्रॅम )  पेक्षा जास्त पाणी पिणे म्हणे मद्यपान केल्या सारखे आहे . या दिवशी अन्न ग्रहण करू नये. अन्न ग्रहण केल्यास  व्रत किंवा उपवास मोडल्या जातो.  जर एखाद्या व्यक्तीने सूर्योदयापासून सूर्यास्तापर्यंत जलपान केले नाही तर त्याला बारा एकादशीचे फळ मिळते. द्वादशीच्या दिवशी सूर्योदयापूर्वी उठणे आवश्यक आहे. त्यानंतर, भुकेल्या ब्राह्मणांना भोजन दिले पाहिजे, त्यानंतर अन्न ग्रहण करावे.

हे भीमसेन ! स्वतः भगवंताने मला सांगितले की या एकादशीचे पुण्य सर्व तीर्थे आणि दान यांच्या इतकेच आहे. एक दिवस एखादी व्यक्ती निर्जल राहून पापांपासून मुक्त होते. जे निर्जल एकादशी पाळतात त्यांना मृत्यूच्या वेळी भयंकर यमदूत दिसत नाहीत, परंतु भगवान श्रीहरीचे दूत स्वर्गातून येऊन पुष्पक विमानात बसून स्वर्गात घेऊन जातात. जगातील सर्वोत्कृष्ट व्रत निर्जला एकादशीचे हे व्रत आहे. म्हणून या एकादशीचे व्रत धैर्याने करावे. या दिवशी 'ओम नमो भगवते वासुदेवाय' हा मंत्र जप करावा. या दिवशी गौदान करावे. या एकादशीला भीमसेनी किंवा पांडव एकादशी देखील म्हणतात. निर्जल उपवास ठेवण्यापूर्वी, एखाद्याने देवाची उपासना केली पाहिजे आणि त्याला प्रार्थना केली पाहिजे, प्रभु ! आज मी निर्जल व्रत करतो आहे, दुसर्‍या दिवशी मी अन्न ग्रहण करील. मी हा उपवास श्रद्धापूर्वक तसेच भक्तिभावाने करेल. माझ्या सर्व पापांचा नाश होऊ दे. या दिवशी पाण्याने भरलेले भांडे, कपड्याने झाकलेले इत्यादी सोन्यासह कोणत्याही पात्र व्यक्तीस दान करावे. या व्रताच्या अंततः स्नान, ध्यान इत्यादी केल्याने कोट्यावधी सोन्याचे दान केल्याप्रमाणे फळ मिळते. या दिवशी यज्ञ, होम-हवन वगैरे करणाऱ्या मानवांच्या फळांचे वर्णन करता येणार नाही. या निर्जला एकादशीला उपवास करण्याचे पुण्य घेऊन माणूस विष्णुलोककडे जातो. या दिवशी जे भोजन करतात त्यांना चांडाळ  मानले पाहिजे. ते शेवटी नरकात जातात. ब्रह्म मारेकरी, मद्यपी, चोरी करणारे, गुरूचा हेवा करणारे, खोटेसुद्धा बोलणारे हे व्रत ठेवून स्वर्गात सहभागी होतात.

हे अर्जुन ! जे पुरुष किंवा स्त्रिया हे व्रत श्रद्धापूर्वक आणि भक्तिभावाने करतात त्यांच्यासाठी पुढील कर्मे आहेत, त्यांनी प्रथम भगवान श्री विष्णूची उपासना करावी. त्यानंतर गायीचे दान करावे. या दिवशी ब्राह्मणांना दक्षिणा द्यावी. निर्जलाच्या दिवशी अन्न, वस्त्र, छत्र वगैरे दान करावे. जे लोक प्रेमाने ही कथा ऐकतात आणि वाचतात त्यांना स्वर्गप्राप्ती निश्चित होते. "

 

!! कथा-सार !!

आपल्या गुरू आणि कुटूंबातील वडीलधाऱ्यांकडून कधीही कोणतीही चुकीची गोष्ट लपवू नका. त्यांच्यावर विश्वास ठेवून, भक्तांनी आपले दुःख त्यांना सांगावे, जेणेकरुन ते त्यासाठी योग्य ते उपाय करू शकतील. त्यावरील उपाय श्रद्धापूर्वक आणि विश्वासूपणाने पाळले गेले पाहिजेत.

 

!! ॐ नमो भगवते वासुदेवाय नमः !!